Chcąc zachować unikalną przyrodę Beskidów, konieczne jest objęcie ochroną najcenniejszych płatów lasu, torfowisk, łąk, dolin rzecznych.
W Polsce występują następujące formy ochrony przyrody: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. O zasadach ustanawiania form ochrony przyrody i zasadach w nich obowiązujących można przeczytać w Ustawie o ochronie przyrody.
Parki narodowe stanowią najwyższą formę ochrony przyrody w Polsce. Aby obszar został objęty tą formą ochrony, musi mieć minimum 1000 ha oraz wyróżniać się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi. Na terenie parków narodowych ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. W polskiej części Beskidów utworzono cztery parki narodowe: Babiogórski, Gorczański, Magurski i Bieszczadzki. Spoglądając na całość polskich Karpat, do listy parków narodowych możemy dopisać kolejne dwa: Tatrzański i Pieniński. Dzięki zaangażowaniu społeczeństwa projektowany jest Turnicki Park Narodowy.
Podobny status ochronny mają rezerwaty przyrody. W przypadku rezerwatów nie ma jednak określonej minimalnej powierzchni. Są to obszary o wiele mniejsze, mające najczęściej od kilku do kilkuset hektarów. Górskim rezerwatem, położonym najbliżej Wadowic jest rezerwat “Madohora” w Beskidzie Małym. Rezerwat został założony w celu zachowania naturalnych ekosystemów leśnych (dolnoreglowej buczyny oraz górnoreglowej świerczyny) oraz wychodni skalnych na szczycie Łamanej Skały.
Parki Krajobrazowe to obszary o łagodniejszym reżimie ochronnym, niż parki narodowe i rezerwaty. Parki krajobrazowe zostały utworzone by połączyć ochronę przyrody, kultury i krajobrazu. Na terenie parku krajobrazowego ludzie mogą mieszkać, pracować i wypoczywać. Są jednak pewne obostrzenia, które mają na celu zachowanie najcenniejszych elementów parku krajobrazowego. W sąsiedztwie Wadowic znajduje się Park Krajobrazowy Beskidu Małego.
Obszary Natura 2000 powstały w Polsce po wejściu do Unii Europejskiej. Ta forma ochrony przyrody ma na celu zachowanie najcenniejszych siedlisk przyrodniczych wraz z występującymi na nich organizmami. Obszary Natura 2000 dzielą się na ostoje siedliskowe (ochrona siedlisk, roślin i zwierząt) i ostoje ptasie (ochrona ptaków). Ostoje położone najbliżej Wadowic to ostoja siedliskowa “Beskid Mały” i ostoja ptasia “Dolina Dolnej Skawy”.
Osobną formę przyrody stanowi ochrona w postaci pomników przyrody i ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Pomnikami przyrody są najczęściej wyróżniające się na tle innych drzewa i skały. Co ciekawe, każdy z nas może zgłosić drzewo do objęcia ochroną w formie pomnika przyrody. Ochroną gatunkową objęte są poszczególne gatunki roślin, zwierząt i grzybów – ich listę stanowią Rozporządzenia Ministra Środowiska.
Coraz większa ingerencja człowieka w środowisko, rozbudowa miast i sieci dróg oraz zmiany związane z ociepleniem klimatu i wymieraniem gatunków zwierząt, wskazują na konieczność poświęcenia większej uwagi przyrodzie i jej ochronie. Szczególną uwagę trzeba poświęcić przyrodzie Karpat. Pomimo wyraźnego wzrostu intensywności gospodarki leśnej w ostatnich latach, beskidzkie lasy w dalszym ciągu stanowią ostoję dla wielu cennych gatunków zwierząt, o których przeczytać można na łamach ścieżki “Przyroda Beskidów”. Oby status ostoi utrzymał się jak najdłużej…
_
Inicjatywa “Poznajemy przyrodę Beskidów” finansowana ze środków otrzymanych od Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030 za pośrednictwem Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”