Obfitujące w pokarm beskidzkie łąki są doskonałymi terenami łowieckimi, na których można spotkać wiele gatunków ptaków drapieżnych.
Najpospolitszym przedstawicielem krajowych ptaków drapieżnych nie jest jastrząb, jak powiedziałaby większość osób, a myszołów. Myszołowy zakładają gniazda nawet w stosunkowo niewielkich, izolowanych kompleksach leśnych. Można je łatwo obserwować gdy czatują na swoją ofiarę (najczęściej jest to mysz lub nornica) siedząc na eksponowanym drzewie lub linii energetycznej. Rozpiętość skrzydeł myszołowa wynosi ok. 120-130 cm.
Wspomniany wcześniej jastrząb to ptak bardzo skryty. Jastrzębie można najczęściej obserwować gdy krążą w kominie powietrznym, jednak większość czasu spędzają wewnątrz lasów. Głównym pokarmem jastrzębia są dzikie gołębie – grzywacze, sierpówki, siniaki (stąd nazwa “gołębiarz”), ptaki krukowate i drozdy. Rozpiętość skrzydeł jastrzębia wynosi ok. 110-120 cm.
Jeszcze bardziej skrytym gatunkiem od jastrzębia jest trzmielojad. Jak sama nazwa wskazuje, trzmielojady żywią się trzmielami, ale również innymi błonkówkami – osami, pszczołami. Rozpiętość skrzydeł trzmielojada jest podobna jak u myszołowa.
Bardzo zbliżonym do jastrzębia gatunkiem jest krogulec (nazywany także “jastrzębiem wróblarzem”), który ze względu na mniejszy rozmiar ciała, poluje głównie na mniejsze ptaki np. sikory. Krogulca można często zaobserwować zimą, gdy poluje na ptaki w przydomowym karmniku.
Orlik krzykliwy to ptak zamieszkujący głównie wschodnią część Beskidów – od Beskidu Sądeckiego, przez Beskid Niski gdzie notuje się najwyższe zagęszczenia orlików, aż po Bieszczady. Łącznie w całych Beskidach żyje około 350 par orlików krzykliwych. Orliki są nieco większe od myszołowów i jastrzębi, rozpiętość skrzydeł orlika krzykliwego wynosi około 150 cm. Główny pokarm orlików stanowią gryzonie, które ptaki często łapią wędrując po łące. Co istotne, orlik krzykliwy oraz opisany wcześniej trzmielojad to migranci długodystansowi – ich zimowiska znajdują się w centralnej i południowej Afryce.
Królem beskidzkiego nieba jest jednak zdecydowanie inny gatunek, niż wymienione wcześniej – orzeł przedni. Rozpiętość skrzydeł orłów przednich wynosi około 2 metrów, a maksymalna szybkość w locie to nawet 320 km/h. Taką prędkość orzeł osiąga pikując w dół za ofiarą. Główny pokarm orłów są średniej wielkości ptaki i ssaki np. lisy, kuny, zające, młode sarny. “Przedniaki” chętnie korzystają z padliny pozostawionej przez ssaki drapieżne. Orły przednie gniazdują w miejscach odległych od siedzib ludzkich, wewnątrz rozległych kompleksów leśnych. Gniazda zakładane są najczęściej na jodłach, porastających strome zbocza lub wąwozy. Ponadto, ptaki wykorzystują do żerowania obszary, na których prowadzona jest ekstensywna gospodarka rolna. O wysokich wymaganiach w wyborze miejsca rozrodu świadczy fakt, że w polskiej części Beskidów gniazduje jedynie około 20 par orłów przednich.
W przypadku znalezienia gniazda orła przedniego lub orlika krzykliwego, można to zgłosić do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, a w miejscu tym zostanie utworzona strefa ochronna, wewnątrz której nie będzie prowadzona gospodarka leśna.
Do głównych zagrożeń dla ptaków drapieżnych w Beskidach należą: zaniechanie użytkowania rolniczego gruntów, w wyniku czego następuje zarastanie łąk, rozproszona zabudowa, która ogranicza tereny żerowiskowe oraz niepokojenie, zwłaszcza w okresie lęgowym. Ponadto, ptaki drapieżne często padają łupem kłusowników lub giną, zjadając zatrutą padlinę.
Literatura uzupełniająca:
- Ptaki polskich Karpat – książka z aktualną wiedzą na temat rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków polskich Karpat
_
Inicjatywa “Poznajemy przyrodę Beskidów” finansowana ze środków otrzymanych od Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030 za pośrednictwem Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”