Przyroda Beskidów – Przystanek 2: Lasy Beskidów

Podczas gdy większość terenów w Polsce porastają bory sosnowe, Beskidy są krainą buka, jodły i świerka.

Wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza, klimat staje się coraz surowszy, okres wegetacyjny coraz krótszy, gleby coraz uboższe. Wymienione wyżej czynniki powodują, że wspinając się coraz wyżej, szata roślinna ubożeje. Gęste wielogatunkowe lasy liściaste powoli ubożeją i stopniowo przekształcają się w jednogatunkowe, skarłowaciałe świerczyny, które rosną tuż przy górnej granicy lasu.

Piętro pogórza (do wysokości około 600-700 metrów n.p.m.) stanowią żyzne, wielogatunkowe lasy liściaste, w których dominują gatunki takie jak dąb, buk, jodła. Ze względu na dużą żyzność gleb, większość obszarów w piętrze pogórza została przekształcona na tereny uprawne. Lasy tworzą tutaj niewielkie, izolowane kompleksy. Las pogórza porasta m.in. stoki na Dzwonku. Granice pomiędzy poszczególnymi piętrami są bardzo umowne i różnią się od panujących lokalnie warunków.

Piętro regla dolnego (do ok. 1100-1200 m. n.p.m.) to kraina buczyn. Głównym gatunkiem tworzącym las jest buk, któremu towarzyszą jodły, jawory, wiązy i świerki. Buczyny dzielimy na dwie główne grupy: żyzne buczyny, charakteryzujące się bogatą roślinnością w runie leśnym oraz buczyny kwaśne, w których runo jest ubogie i tworzą je głównie trawy i borówki. Dodatkowo, buki wzrastające na żyznych buczynach osiągają wyższe wymiary niż buki rosnące na mniej zasobnych siedliskach. Przykład karpackiej buczyny możemy zobaczyć najbliżej na Jaroszowickiej Górze.

Żyzna buczyna karpacka (fot. Jakub Wyka)

Są jednak miejsca w Beskidach, w których w dolnym reglu buk ustępuje miejsca jodle. Specyficzne warunki, kształtowane m.in. przez wyższą ilość opadów atmosferycznych, niż w pozostałym obszarze Beskidów sprzyjają wzrastaniu jodeł. Lokalnie, w lasach regla dolnego Beskidu Sądeckiego, Beskidu Niskiego i Bieszczadów można spotkać lite płaty borów jodłowych.

Również w reglu dolnym, na stromych stokach, z dużą ilością rumoszu skalnego, występuje jaworzyna. To specyficzne zbiorowiska leśne, w których głównym gatunkiem lasotwórczym jest jawor.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, im wyżej, tym klimat robi się coraz surowszy, a gleby są coraz płytsze. Wraz ze wzrostem wysokości, potężne buki karłowacieją i ustępują miejsca świerkom. Świerki, ze względu na płytki system korzeniowy, radzą sobie na glebach, na których inne gatunki już nie mogłyby wzrastać. Piętro regla górnego (od ok. 1200 m. n.p.m.) porastają lite świerczyny, z niewielką domieszką jarzębiny.

Górnoreglowa świerczyna (fot. Jakub Wyka)

Surowość klimatu sprawia, że i dla świerka w pewnym momencie warunki są już zbyt trudne do wzrostu. Powyżej górnej granicy lasu występuje piętro kosodrzewiny (od ok. 1400-1500 m. n.p.m). Kosodrzewina, inaczej kosówka lub sosna górska, jest krzewem dorastającym do 3 metrów wysokości. Jest bardzo odporna na srogie warunki klimatyczne, a zimową porą potrafi spędzić nawet kilka miesięcy przykryta warstwą śniegu.

Najwyżej położonym piętrem roślinności w Beskidach jest piętro alpejskie (od ok. 1650 m. n.p.m.). Występuje ono jedynie na Babiej Górze. Piętro alpejskie nie porastają już rośliny drzewiaste, lecz jedynie roślinność łąkowa złożona głównie z sitów i traw.

_

Inicjatywa “Poznajemy przyrodę Beskidów” finansowana ze środków otrzymanych od Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030 za pośrednictwem Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”.

Strona internetowa sfinansowana ze środków gminy Nowa Słupia w ramach projektu "Uzależnieni od przyrody!". © 2022 Stowarzyszenie Ficedula