W lasach Beskidów możemy spotkać większość ssaków występujących w naszym kraju. Terytoria różnych gatunków przenikają się ze sobą: zając może szukać pożywienia na łące, na której pasą się sarny czy jelenie, lisy mogą zajmować nory obok borsuków, a dziki zjadają nasiona dziuplastych buków, będących schronieniem popielic czy kun. Przyroda nie lubi pustki, wobec tego każdy organizm, nawet ten najmniejszy, ma pewną misję do wypełnienia.
Największym ssakiem występującym w Polsce jest żubr. Na południu kraju żubry zasiedlają bieszczadzkie pasma górskie, jednak czasem są spotykane na pograniczu Bieszczad i Beskidu Niskiego. Żubry żyją stadnie, obecnie ich populacja z roku na rok rośnie, lecz nie zawsze tak było. Aż trudno sobie wyobrazić, że około 100 lat temu na całym świecie ostało się jedynie około 50 osobników. W wyniku wojen, kłusownictwa, braku pożywienia i chorób gatunek ten był bliski wyginięcia. Wspólne działania naukowców, hodowców, leśników i przyrodników doprowadziły do odbudowy populacji żubrów.
W rozległych beskidzkich lasach można spotkać wszystkich rodzimych przedstawicieli parzystokopytnych. Najbliżej nas, często tuż na skraju miast i wsi, obserwować możemy sarny. Wnętrza rozległych kompleksów leśnych zamieszkują jelenie (szerzej opisane w przystanku nr 5), a miejscami w Beskidach żyją również łosie.
Tam, gdzie lasy obfitują w ssaki roślinożerne, znajdą się również drapieżniki. O wielkiej trójce: wilku, rysiu i niedźwiedziu, napisaliśmy więcej na przystanku nr 4. Do grona średnich drapieżników należą m.in. lis i żbik. Ten drugi, jest obok rysia, jednym z dwóch dzikich kotów, żyjących naturalnie w Polsce. Pokarmem zwierzęcym i roślinnym żywią się dziki, borsuki i kuny.
Najliczniejszą grupę ssaków zamieszkujących Beskidy stanowią gryzonie. Beskidzkie potoki w dużej części opanował bóbr. Spoglądając na dziuple, w pierwszej kolejności na myśl przychodzi nam wiewiórka. Ale to nie jedyny gryzoń zamieszkujący wnętrza drzew. Dziuple zamieszkują również pilchowate np. popielice i orzesznice.
Mysi rok to określenie nawiązujące do zauważalnego zwiększenia liczebności drobnych gryzoni, co powiązane jest z rokiem nasiennym. Ten wyjątkowy czas zdarza się co 5-8 lat, gdy buki i dęby obficie owocują i wydają więcej nasion niż zwykle. Nasiona stanowią pożywienie m.in. dla myszy czy nornic, ale również dla dzików. Część z nasion zostanie zjedzona, a część pochowane w kryjówkach i zapomniane – te dadzą nowe pokolenie lasu. Obfitość nasion oznacza więcej gryzoni, a to oznacza więcej pożywienia dla drapieżników (m.in. lisów, sów, ptaków szponiastych). Tak więc, dostatek pokarmu sprzyja każdemu!
Nie sposób w jednym przystanku opisać wszystkie gatunki ssaków występujące w Beskidach. Wspomnieć należy o ryjówkach – drapieżnikach paraliżujących swoje ofiary (głównie bezkręgowce) jadem zawartym w ślinie. Liczną grupę beskidzkich ssaków stanowią nietoperze, które nie dość, że nie wplątują nam się we włosy, to jeszcze pomagają nam żywiąc się komarami. Obecność każdego organizmu – wilka, jelenia, ryjówki czy nornicy, jest równie ważna dla utrzymania równowagi w ekosystemie.
Literatura uzupełniająca:
Atlass Ssaków Polski (Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk)
_
Inicjatywa “Poznajemy przyrodę Beskidów” finansowana ze środków otrzymanych od Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030 za pośrednictwem Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”.